Η πόλη είναι κτισμένη σε υψόμετρο 600 μ., πάνω και γύρω από μια χερσόνησο που εισχωρεί μέχρι την καρδιά της λίμνης που την περιβάλλει σαν μια τεράστια αγκαλιά!

Η λίμνη Ορεστιάδα καλύπτει έκταση περίπου 28 τ. χλμ. και έχει μέγιστο βάθος γύρω στα 10 μ. Δέχεται πολλά ρέματα και νερά της βροχής, γι' αυτό οι όχθες της είναι καταπράσινες. Είναι αναγνωρισμένο Μνημείο Φυσικού Κάλλους και ανήκει στο δίκτυο NATURA 2000!

Τα βουνά Βίτσι και Γράμμος είναι η τελευταία πινελιά ενώ το κλίμα της είναι ευχάριστο, χωρίς ακρότητες, αν και τους χειμερινούς μήνες η χιονόπτωση δεν είναι σπάνιο φαινόμενο.

Το βουνό Γράμμος που την περιβάλλει χαρακτηρίζεται από τα αλπικά ποτάμια, τις τεράστιες εκτάσεις λιβαδιών και τα παρθένα δάση ελάτης, βελανιδιών και οξιάς. Το σπουδαιότερο από αυτά, το δάσος της Μπαρούγκας, έχει χαρακτηριστεί φυσικό μνημείο. Σε υψόμετρο 1750μ οι επισκέπτες θα μαγευτούν από την αλπική ομορφιά της Δρακολίμνης. Εκεί, ανάμεσα σε σπάνια νούφαρα, ζει ο σπάνιος υδρόβιο αλπικός τρίτωνας, που μοιάζει με ψάρι με πόδια!

Το δεύτερο βουνό που περιβάλλει την Καστοριά είναι το Βίτσι, με το άρτιο χιονοδρομικό του κέντρο, είναι ένα σπάνιο φυσικό οικοσύστημα, που προστατεύεται σα μοναδικό καταφύγιο θηραμάτων. Ανάμεσα στους κατοίκους του είναι αρκούδες, ζαρκάδια, λύκοι, και σπάνια είδη αρπακτικών πτηνών. Στο σημείο που οι πλαγιές του βουνού συναντάνε τις όχθες της λίμνης, υπάρχουν αρκετά σπήλαια με σημαντικότερη τη σπηλιά του δράκου.

Σπηλαίο Δράκου Καστοριάς: Το σπήλαιο βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της πόλης στο 2ο χλμ της παραλίμνιας οδού Σουγγαρίδη και λίγο πριν από την Μονή της Παναγίας Μαυριώτισσας. Στο εσωτερικό του εντοπίστηκαν παλαιοντολογικά κατάλοιπα, με κυριότερα τα οστά σπηλαίας άρκτου ή αρκούδας των σπηλαίων (Ursus Speleaus)! Το είδος αυτό έζησε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Πλειστόκαινου και εξαφανίστηκε πριν από περίπου 10.000 χρόνια.

Λιμανίος Οικισμός: Μαρτυρά πως η περιοχή κατοικούνταν από τα νεολιθικά χρόνια. Ο προϊστορικός οικισμός που βρίσκεται 8 χιλιόμετρα έξω από την Καστοριά στη θέση «Νησί» ανακαλύφθηκε τυχαία το 1932. Η πρώιμη φάση του τοποθετείται γύρω στο 5.500 π.Χ. και είναι ένας από τους αρχαιότερους λιμναίους οικισμούς που έχουν ανακαλυφθεί στην Ευρώπη!

Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Λαογραφίας και Προϊστορίας: Oι επισκέπτες – κυρίως οι μαθητές –διδάσκονται εύκολα και μεθοδικά την εξέλιξη του πολιτισμού μας: Κύκλος ψωμιού, μαλλιού, τρύγος, μαγειρικά σκεύη, η φωτιά, οι στολές, ο οπλισμός, μουσικά όργανα κτλ. Παράλληλα λειτουργεί και ως πολιτιστικό κέντρο με ποικίλες δραστηριότητες: θέατρο – μουσική – φιλολογικά βραδινά – εκθέσεις έργων καλλιτεχνών, βιβλιοθήκη κτλ.

Νεολιθικός Οικισμός Αυγής: Ο οικισμός υπολογίζεται πως ιδρύθηκε 7.500 χρόνια πριν, και πως η ζωή σε αυτόν, διήρκησε περίπου 1.000 χρόνια. Περιμετρικά του οικισμού βρέθηκαν τάφροι, οι οποίες εκτιμάτε πως χρησιμοποιούταν για την προστασία του. Τα ευρήματα του είναι οικιακά αντικείμενα (αγγεία, πολύχρωμα δοχεία, μπολ, κλειστά δοχεία με λαιμό), γεωργικά εργαλεία (λεπίδες δρεπανιών, μυλόλιθοι, πελέκεις), κοσμήματα, σφραγίδες και καρποί (σιτάρι, λαθούρι, φακή). Επίσης, έχουν ανακαλυφθεί φούρνοι, οικήματα και το σημαντικότερο όλων, είναι τα απομεινάρια ενός διώροφου οικήματος, του μοναδικού ίσως αυτής της εποχής!

Γεωργικά Προϊόντα: Το έδαφος και το κλίμα της Καστοριάς βοηθάει στην καλλιέργεια προϊόντων εξαιρετικής ποιότητας. Διάφορες ποικιλίες μήλων με υπέροχη γλυκιά και τραγανή γεύση, τα διάσημα φασόλια με προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη (ΠΓΕ) αλλά και άλλα όσπρια (φακές, ρεβίθια, μπαρμπουνοφάσουλα) που ξεχωρίζουν για την λεπτή φλούδα τους και την ιδιαίτερη γεύση τους.

Μανιτάρια: Φυτρώνουν στις ανήλιες και απάνεμες δασωμένες πλαγιές και κοιλάδες του Γράμμου και του Βίτσιου φημίζονται για την εξαιρετική  γεύση και το μοναδικό άρωμά τους.

Καστανιές: Ευδοκιμούν στα ορεινά δάση της Καστοριάς αλλά και οι καρυδιές που φυτρώνουν στις πλαγιές των βουνών δίνουν απλόχερα τους θρεπτικούς τους καρπούς.

Τοπικές γεύσεις. Ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί μια ποικιλία εδεσμάτων και τοπικών πιάτων στις παραδοσιακές ταβέρνες και εστιατόρια της πόλης όπως σαρμαδάκια, γριβάδι στον ταβά, τζιγερόπιτα κ.α.  αλλά και να προμηθευτεί κάποιες από τις τοπικές λιχουδιές όπως  τραχανά, χυλοπίτες γλυκά του κουταλιού, λουκούμια, ζαχαροστράγαλα, σάλιαρους, τοπικό κρασί και τσίπουρο!

Γούνες: Η τέχνη της γουνοποιίας ασκείται από τα βυζαντινά χρόνια ακατάπαυστα με παραδοσιακό τρόπο μέχρι και σήμερα. Οι γουναράδες της Καστοριάς δημιουργούν πραγματικά κοσμήματα από γούνα και δέρμα μοναδικής ποιότητας που οι επισκέπτες μπορούν να αγοράσουν σε προσιτές τιμές. Κάθε χρόνο επίσης διοργανώνεται η Ετήσια Διεθνής Έκθεση Γούνας που προσελκύει επισκέπτες από όλο τον κόσμο!

Τα αγροτικά, γαλακτοκομικά, κτηνοτροφικά προϊόντα: Δεν χρειάζονται συστάσεις, η καλή τους ποιότητα είναι γνωστή. Έχουν αυξημένες αντιοξειδωτικές ιδιότητες και πολύ πλούσια γεύση. Οι γίγαντες-ελέφαντες έχουν αναγνωριστεί ως προϊόντα Προστατευμένης Γεωγραφικής Ένδειξης!

Η φέτα, το κασέρι, το κεφαλοτύρι και η κεφαλογραβιέρα Καστοριάς: 4 υπέροχα τυριά, παρασκευάζονται με τη δεξιοτεχνία των τυροκόμων που ακολουθούν την πατροπαράδοτη τεχνική. Παρασκευάζονται από άριστης ποιότητας γάλα, προερχόμενο από αιγοπρόβατα των αλπικών βοσκοτόπων!

Βιολογικές καλλιέργειες: Σημαντικά βήματα έχουν γίνει επίσης για την ανάπτυξη και την στήριξη των καλλιεργειών!

Καστοριανά Ραγκουτσάρια: Πρόκειται για το παραδοσιακό καρναβάλι της Καστοριάς. Ένα τριήμερο εκδηλώσεων καρναβαλιού στις αρχές του έτους στο διάστημα του οποίου η πόλη αποκτάει ξεχωριστό χρώμα και πανηγυρική ατμόσφαιρα.

Τα Ραγκουτσάρια αρχίζουν την ημέρα των Θεοφανίων και ολοκληρώνονται στις 8 Ιανουαρίου (Πατερίτσα), ημέρα της Αγίας Δομινίκης, με την παρέλαση των καρναβαλιστών!

Στα Ραγκουτσάρια παίρνουν μέρος σε «μπουλούκια», το καθένα με την δική του παραδοσιακή ορχήστρα χάλκινων, όλοι οι Καστοριανοί, άντρες και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι, και μαζί τους χιλιάδες επισκέπτες, γλεντούν επί τρία μερόνυχτα με ποικίλες μεταμφιέσεις στους δρόμους της πόλης μέσα σε ένα χαράς και ξεφαντώματος!

Αλεξιάδα: Αποτελεί το πρώτο Μεσαιωνικό Βυζαντινό φεστιβάλ που διοργανώνεται στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Διοργανώθηκε πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2012 και λόγω της μεγάλης απήχησης του έγινε θεσμός. Το φεστιβάλ πήρε το όνομα του από το ιστορικό κείμενο «Αλεξιάς» όπου περιγράφει την κατοχή της πόλης από τους Νορμανδούς και την επική της απελευθέρωση από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α’ Κομνηνό το 1083 μ.Χ. Οι εκδηλώσεις είναι ποικίλης ύλης (συναυλίες, παραστάσεις και μουσικοθεατρικά θεάματα) μέσα από τις οποίες οι επισκέπτες ταξιδεύουν σε μια άλλη εποχή.

Εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Καστοριάς: Κάθε χρόνο, την 11η του Νοέμβρη, η πόλη γιορτάζει με λαμπρές εκδηλώσεις την απελευθέρωση της από τον τούρκικο ζυγό. Με λειτουργίες στον Ιερό Ναό του Πολιούχου της πόλης Αγίου Μηνά, με παρελάσεις και λαμπαδηδρομίες, χορωδίες και εκδηλώσεις ιστορικής μνήμης, οι τοπικές αρχές και οι πολιτιστικοί σύλλογοι του τόπου θέλουν να τιμήσουν το ιστορικό παρελθόν της πόλης, αλλά και να αναδείξουν μέσα από την ιστορία της τον τουριστικό χαρακτήρα της!

Γιορτή Καστοριανού ψαριού: Ο πολιτιστικός σύλλογος «Το Απόζαρι» κάθε χρόνο, το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου, διοργανώνει στη βόρεια παραλία της πόλης την γιορτή του καστοριανού ψαριού. Οι ντόπιοι και οι τουρίστες έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν τα γευστικά ψάρια της λίμνης, να διασκεδάσουν με τις ποικίλες εκδηλώσεις που διοργανώνονται αλλά και να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό ψαρέματος.

Πανηγύρι Προφήτη Ηλία: Είναι ο προστάτης άγιος των γουναράδων και οι Καστοριανοί διοργανώνουν μια σειρά εκδηλώσεων προκειμένου να τιμήσουν τον άγιο τους. Οι διήμερες εκδηλώσεις ξεκινούν παραμονή της γιορτής του Προφήτη Ηλία και ολοκληρώνονται ανήμερα.
Η έναρξη της γιορτής ξεκινάει με τον Αρχιερατικό Εσπερινό στον ομώνυμο ναό που βρίσκεται στην τοποθεσία «Τσαρδάκι», ο Σύνδεσμος Γουνοποιών Καστοριάς πραγματοποιεί εκδηλώσεις στη Λέσχη του, αλλά και στη πλατεία Ομόνοια της πόλης διοργανώνεται «Μουσική βραδιά».